सुदूरपश्चिममा गौरापर्व शुरु, आज बिरुडा भिजाइदै

प्रदेश समाचार

Home
प्रदेश समाचार
सुदूरपश्चिममा गौरापर्व शुरु, आज बिरुडा भिजाइदै

सुदूरपश्चिममा गौरापर्व शुरु, आज बिरुडा भिजाइदै

बैतडी
सुदूरपश्चिमेलीहरुको महान पर्व गौरा बिहिबार देखि शुरु भएको छ । बिहिबार पञ्चमीका दिनदखि गौरा पर्व शुरु भएको हो ।
बिहिबार पञ्चमीका दिन बिवाहित महिलाहरुले बिहानै स्नान गरी घरघरमा बिरुडा राखिसकेका छन् । घरको एक कोठामा गाईको गोबरले लिपपोत गरी तामा र पितलका भाँडाको बाहिरपट्टि पाँच ठाउँमा गाईको गोबर र दुबो लगाई टीका र अक्षताले सिङ्गारेर पञ्चअन्न गहुँ, मास, गहत, गुरौँस र केराउ भिजाएर राख्ने गर्दछन् । जसलाई बिरुडा भिजाएको भनिन्छ । गौरा सुदूरपश्चिम क्षेत्रको महत्वपूर्ण धार्मिक एवं सांस्कृतिक पर्व हो ।
गौरा पर्वको पहिलो दिन गौरा पर्व मनाउने समुदायका महिलाहरूले निराहार वर्त रही आ–आफ्नो घरमा तामा वा पित्तलको भाँडोमा “बिरुडा” अर्थात् पाँचथरीका गेडागुडी भिजाउने गरिएको छ । महादेव वर पाउन देवी पार्वतीले गरेको कठोर तपस्या र व्रतको सम्झना गर्दै सुदूरपश्चिममा पौराणिककालदेखि गौरा मनाइँदै आएको धर्म सस्कृतीका जानकार हरि प्रशाद जोशीले बताए ।
बिगत ३ वर्षदेखि कोरोनाले प्रभावित बन्दै आएको गौरा यस वर्ष चहलपहल बढेको छ । बिदेशिएका दाजुभाईहरु पनि गौराका लागि घर फर्किसकेका छन् ।
गौराको पहिलो दिन पञ्चमि तिथिः
भाद्र सुक्ल पक्षको पञ्चमी तिथि देखिनै गौरा पर्व प्रारम्भ भएको मानिन्छ । शुक्रबार देखि सुरु भएको छ । सुदूरपश्चिम प्रदेसको सबैभन्दा महत्वपुर्ण पर्वको रुपमा मानिने गौरा पर्व भाद्र सुक्ल पञ्चमिको दिन तामाको भाडामा गहुत, माँस, गहु गुरौस र केराउ पाँच अन्न मिसाएर महिलाहरुले फाग गाउदै भिजाउने गर्दछन । ति भिजाएको ५ अन्नलाई बिरुडा भनिन्छ ।
सुर्य सष्टीः
पञ्चमिको दाश्रो दिन सुर्य सष्टी पर्दछ । त्यस दिन पञ्चमिको दिन भिजाएको बिरुडालाई नजिककैको पानिको न्वाला (पधेरी)मा लगेर फाग गाउदै धुने चलन रहेको छ । बिरुडा सफा गरिसकेपछि सबैले एउटै ठाँउमा देव घरमा राख्ने चलन पनि रहेको छ ।
सप्तमि तिथिः
गोरा पर्वको तेश्रो दिन सप्तमी तिथि पर्दछ । सप्तमीको दिन साझँको समयमा दिनभरि उपासना बसेका महिलाहरु नुहाइ धुवाइ गरि देव घरमा जम्मा हुने गर्दछन । यस दिन देवघरमा पबित्र मानिएको पिपल जामुन, पङ्यिो, आँप, औलोका स्याउलालाई एक ठाउमा जम्मा गरि कलस स्थापन गरिन्छ । जसलाई स्थानिय भाषामा पञ्चबल्लव पनि भन्ने गरिन्छ । यो पञ्चबल्लवसँगै सौ,बल, धान, गोरेफल मिलाएर एउटा गोरा देविको मुर्ति बनाइन्छ त्यो मुर्तिलाई गौरा देविको संज्ञा दिइन्छ । गौरा सँगसँगै एउटा काठको मुर्ति पनि बनाइन्छ जसलाई महेश्वरको संज्ञा दिइन्छ । गौरोको र महेश्वरको मुर्तिमा बिवाहित महिलाहरुले घाँटीमा लगाउने पहेलो र रातो रङ्को दुवधागो झुन्ड्याइएको हुन्छ । सोहि दिन साँझ सबै महिलाहरु पुजा आज गरी अस्टमि अर्थात भोलिको दिन गौरा पर्वको महत्वपुर्ण दिनको तयारी गर्ने गर्छन ।
अष्टमी तिथि अर्थात अठेवालीः
गौरा पर्वको महत्वपुर्ण दिन हो अस्टमी अर्थात अठेवाली । यस दिन उपासना बसेका बिवाहित महिलाहरुले देवघरबाट गोरा निकालेर गोराखला (गोरा खेलाउने स्थल) मा लिएर जान्छन । महिलाहरु यस दिन समयमा गौरा देवि र महेश्वरको मुर्तिलाई पुजा आजा गरि अस्टमिको दिन गाइने अठेवाली गित गाउने गर्दछन । पुरुषहरुले दमाहा बजाउने, देवताको थानमा पुजाआजा गर्ने र देउडा खेल्ने गर्दछन । महिलाहरुले पुजाआजा सँगै अठेवालि गाइसकेपछि बिरुडाले आफन्तजन, श्रीमान, छोराछोरीको शिरमा चढाँउने गर्दछन । त्यसैदिन देखि एक हप्ता देखि १० दिनसम्म गौरा पर्व पुजापाठ सँगै देउडा खेलेर यो पर्व मनाइन्छ ।
गौरा सेलाउनेः
ठाउँ अनुसार गौर पर्व फरक फरक दिन बिर्सजन गरिन्छ जस्लाई गौरा सेलाउने भनिन्छ । यस दिन बाजागाजाका साथ सजाएर राखेको गौरादृपवको मुर्तिलाई जंगलको पबित्र रुखमुनि पुजा आजा सहित बिर्सजन गरिन्छ । यस दिनलाई नै गौरा सेलाउने भनिन्छ ।